Collegium Martineum w Poznaniu
 Narożnik ul. Kościuszki i ul. Święty Marcin | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres |
ul. Święty Marcin 78 |
| Typ budynku |
obiekt naukowo-dydaktyczny |
| Architekt | |
| Rozpoczęcie budowy |
1949 |
| Ukończenie budowy |
1950 |
| Pierwszy właściciel | |
| Obecny właściciel | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego  | |
Położenie na mapie Poznania  | |
 52°24′27,56″N 16°55′11,09″E/52,407656 16,919747
| |
Collegium Martineum w Poznaniu (do 25 czerwca 2018 Collegium Historicum[1]) – dawny gmach Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w Poznaniu, znajdujący się przy ul. Święty Marcin, służący obecnie Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza. Od 25 maja 2021 roku w budynku, na pierwszym piętrze mieści się interaktywne Centrum Szyfrów Enigma[2][3].
Historia
[edytuj | edytuj kod]W miejscu obecnego gmachu, w czasach zaboru pruskiego zbudowano intendenturę wojskową. Budynek przetrwał I wojnę światową i w latach II Rzeczypospolitej mieścił szereg instytucji wojskowych, wśród nich oddział biura szyfrów Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, gdzie pracowali Marian Rejewski, Jerzy Różycki i Henryk Zygalski – absolwenci Uniwersytetu Poznańskiego, którzy złamali kod niemieckiej maszyny szyfrującej Enigma. Budynek intendentury został zburzony w czasie II wojny światowej.
Obecny gmach wzniesiono w latach 1949–1950 jako siedzibę Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Autorem projektu był Władysław Czarnecki. Gmach został opanowany w dniu 28 czerwca 1956 przez uczestników Poznańskiego Czerwca. Natomiast 17 stycznia 1990 grupa studentów (m.in. ze struktur NZS UAM) na fali upadku komunizmu i oczekiwanego rozwiązania PZPR przejęła budynek. Pokojowa okupacja trwała ponad jedną dobę. Żądania studentów dotyczyły ujawnienia stanu prawnego budynku a także powstania komisji społecznej dla jego uregulowania[4]. W kwietniu, już po oficjalnym rozwiązaniu PZPR w 1990, gmach został przekazany Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza, który ulokował w nim Wydział Historyczny i nadał mu obecną nazwę. Parter budynku zajmuje PKO Bank Polski.
W 2015 Wydział Historyczny przeniósł swoją siedzibę do nowego budynku (Collegium Historicum Novum, później pod nazwą Collegium Historicum) zlokalizowanego na terenie Kampusu Morasko[5]. W latach 2016–2017 w budynku miało swoją siedzibę Muzeum Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu (nie posiadając jeszcze stałej wystawy).
25 czerwca 2018 senat uniwersytetu zmienił dotychczasową nazwę budynku Collegium Historicum na Collegium Martineum[1] (nazwa Collegium Historicum przypisana została budynkowi w kampusie Morasko). Nowa nazwa związana jest z lokalizacją budynku przy ul. Święty Marcin.
Opis budynku
[edytuj | edytuj kod]Gmach dwuskrzydłowy – posiada skrzydło od ul. Święty Marcin (krótsze) i od ul. Kościuszki (dłuższe). Na wysokości głównego wejścia, prostopadle do skrzydła budynku przylega aula im. prof. Henryka Łowmiańskiego – największa sala w budynku, pod którą znajduje się lokal gastronomiczny. Od strony ul. Kościuszki znajduje się wjazd na wewnętrzny parking. Budynek wykonany z cegły, oblicowany piaskowcem. Posiada sześć kondygnacji. Od strony ul. Święty Marcin miał podcienia, które na początku lat 90. XX wieku zostały zabudowane. Na dachu znajdują się dwa maszty, na których w latach Polski Ludowej powiewała flaga biało-czerwona oraz czerwony sztandar – międzynarodowy symbol ruchów robotniczych. Znajdował się również neon reklamujący „Gazetę Poznańską”, organ KW PZPR.
Tablice pamiątkowe
[edytuj | edytuj kod]Na zewnętrznej ścianie budynku od strony ul. Tadeusza Kościuszki znajdują się tablice:
- poświęcona żołnierzom 14 Wielkopolskiej Dywizji Piechoty poległym i zamordowanym w obronie Ojczyzny w latach 1918–1945, ufundowana w 1992 przez weteranów dywizji[6].
- pamięci architekta Władysława Czarneckiego, projektanta budynku, laureata Nagrody Honorowej Stowarzyszenia Architektów Polskich (SARP) przyznanej w 1970 za realizację projektu „Magnolii” przy ul. Głogowskiej; umieszczona w tym miejscu w 2014[7].
Wewnątrz budynku znajdowała się dawniej m.in. tablica poświęcona:
- prof. Henrykowi Łowmiańskiemu, przy auli jego imienia.
Galeria
[edytuj | edytuj kod]-
Tablica poświęcona żołnierzom 14 Wlkp. Dywizji Piechoty -
Tablica pamięci architekta Władysława Czarneckiego -
Tablica pamiątkowa przy auli im. prof. Henryka Łowmiańskiego (obecnie przeniesiona do Collegium Historicum na Morasku) -
Collegium Martineum - hol główny -
Collegium Martineum - hol główny -
Collegium Martineum - hol główny, sufit -
Ekspozycja Centrum Szyfrów Enigmy
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b UAM ma dwa "nowe" budynki. [dostęp 2018-06-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-06-27)].
- ↑ Centrum Szyfrów Enigma | Odkryj Poznań | Poznan.pl [online], poznan.pl [dostęp 2023-05-22] (pol.).
- ↑ Centrum Szyfrów Enigma • Odkryj Wielkopolskę • sprawdź ciekawe miejsca w Twojej okolicy [online], regionwielkopolska.pl [dostęp 2023-05-22] (pol.).
- ↑ FC: 24 lata temu zlikwidowano PZPR. W Poznaniu wygonili ich studenci. TVN 24 Poznań, 2014-01-29. [dostęp 2018-05-20]. (pol.).
- ↑ Wydział Historyczny - O Wydziale. amu.edu.pl. [dostęp 2018-05-20]. [zarchiwizowane z [brak tego adresu] (2018-07-11)]. (pol.).
- ↑ Zbysław Wojtkowiak, Napisy pamiątkowe miasta Poznania, Poznań: Wydawnictwo Kurpisz, 2004, s. 59-60, ISBN 83-89738-03-1, OCLC 831142974.
- ↑ Stowarzyszenie Architektów Polskich - Honorowa Nagroda SARP [online], sarp.org.pl [dostęp 2020-05-11].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Poznań – przewodnik po zabytkach i historii, Janusz Pazder (oprac.), Jerzy Borwiński, Poznań: Wydawnictwo Miejskie, 2003, s. 213–214, ISBN 83-87847-92-5, OCLC 830535344.
- Architektura i urbanistyka Poznania w XX wieku, Teresa Jakimowicz (red.), Poznań: Wydawnictwo Miejskie, 2005, s. 151–153, ISBN 83-89525-13-5, OCLC 69270009.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Zdjęcie panoramiczne 360 stopni hallu Collegium Martineum. historia.amu.edu.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-06-16)].
- Audycja „Mój Poznań, moja Wielkopolska - Chlebak, pestka, falowiec i inne” w serwisie YouTube, Ratajska Telewizja Kablowa
| Pierzeja północna (od zachodu) |
|
|---|---|
| Pierzeja południowa (od zachodu) | |
| Obiekty wspólne | |
| Zakończenie zachodnie | |
| Zakończenie wschodnie | |
| Obiekty nieistniejące |
|
| Imprezy |
